سئو برای سایت‌های فارسی زبان چطوره؟ [بررسی چالش‌های زبان فارسی در گوگل]

وقتی صحبت از سئو می‌شود، اکثر آموزش‌ها و منابع بر اساس وب انگلیسی نوشته شده‌اند. اما آیا قوانین بازی در زمینِ زبان فارسی هم دقیقاً همان است؟ گوگل یک شرکت آمریکایی است و زبان مادری‌اش انگلیسی است؛ پس سوال مهمی که برای هر وبمستر ایرانی پیش می‌آید این است: «آیا گوگل زبان شیرین و پیچیده فارسی را به خوبیِ انگلیسی می‌فهمد؟»

زبان فارسی ظرافت‌های خاصی دارد که می‌تواند برای ربات‌های گوگل گیج‌کننده باشد: از معضل «نیم‌فاصله» و حروف عربی (ی و ک) گرفته تا ساختار راست‌چین (RTL) و تاریخ شمسی. اگر شما بهترین محتوای دنیا را هم بنویسید اما این نکات فنی ریز را رعایت نکنید، ممکن است گوگل اصلاً منظور شما را متوجه نشود و رتبه‌ای نگیرید.

در واقع، سئو برای سایت‌های فارسی زبان چالش‌های منحصربه‌فردی دارد که در هیچ کتاب سئوی خارجی نوشته نشده است.

در این مقاله تخصصی از پرشین سایت، قرار است ذره‌بین را روی وب فارسی بگذاریم و چالش‌های زبان فارسی در گوگل را یکی‌یکی بررسی و حل کنیم. ما به شما یاد می‌دهیم چطور سایتتان را استانداردسازی کنید تا هم کاربر ایرانی از خواندن آن لذت ببرد و هم ربات گوگل عاشق آن شود.

آیا گوگل زبان فارسی را خوب می‌فهمد؟

شاید ۱۰ سال پیش، جستجو به زبان فارسی در گوگل نتایج خنده‌داری داشت، اما امروز اوضاع کاملاً فرق کرده است. گوگل با معرفی الگوریتم‌های هوش مصنوعی قدرتمندی مثل BERT و MUM، جهش بزرگی در پردازش زبان‌های طبیعی (NLP) داشته است.

وضعیت فعلی گوگل در فارسی:
امروز گوگل نه تنها کلمات فارسی را می‌شناسد، بلکه تا حد زیادی مفهوم و ارتباط معنایی آن‌ها را هم درک می‌کند.

• اگر شما سرچ کنید «خرید ماشین»، گوگل می‌فهمد منظورتان «خودرو» است و نتایج مرتبط با خودرو را هم نشان می‌دهد.
• گوگل می‌تواند غلط‌های املایی رایج فارسی را تشخیص دهد و اصلاح کند (مثلاً: "طراحی صایت" -> "طراحی سایت").

اما چالش کجاست؟
با همه این پیشرفت‌ها، گوگل هنوز در موارد زیر لنگ می‌زند:

1. محاوره و شکسته نویسی: گوگل در درک متون خیلی عامیانه (مثلاً: "میخوام برم ددر") هنوز ضعیف است.
2. کلمات چند املایی: کلماتی که در فارسی به چند شکل نوشته می‌شوند (مثل "آنلاین"، "انلاین"، "آن‌لاین") گاهی برای گوگل چالش‌برانگیز هستند و نتایج متفاوتی برای هرکدام نشان می‌دهد.
3. ضرب‌المثل‌ها: گوگل معمولاً معنی تحت‌اللفظی آن‌ها را می‌فهمد، نه کنایه‌ها را.

معضل "ی" و "ک" عربی در برابر فارسی؛ یکسان‌سازی کاراکترها

این یکی از فنی‌ترین و مخفی‌ترین دشمنان سئو در سایت‌های فارسی است!
در زبان عربی و فارسی، ظاهر حروف "ی" و "ک" بسیار شبیه است، اما در دنیای کامپیوتر (کدنویسی)، این‌ها دو کاراکتر کاملاً متفاوت با کدهای اسکی (ASCII) جداگانه هستند.

• ک عربی: "ك" (با سرکش کوچک یا همزه)
• ک فارسی: "ک" (با سرکش بلند)
• ی عربی: "ي" (با دو نقطه زیرش)
• ی فارسی: "ی" (بدون نقطه)

تاثیر این موضوع در سئو چیست؟
فرض کنید شما در عنوان محصولتان نوشته‌اید: "بانك ملی" (با ک عربی، چون کیبوردتان استاندارد نبوده).
کاربر در گوگل سرچ می‌کند: "بانک ملی" (با ک فارسی).
برای گوگل، این دو کلمه کاملاً متفاوت هستند (مثل تفاوت Apple و Orange!). در نتیجه، سایت شما در نتایج نشان داده نمی‌شود یا رتبه پایین‌تری می‌گیرد.

راهکار چیست؟

1. استفاده از کیبورد استاندارد فارسی: روی سیستم خود کیبورد استاندارد نصب کنید.
2. افزونه‌های فارسی‌ساز وردپرس: اگر سایت وردپرسی دارید، افزونه‌هایی مثل WP Jalali، Parsi Date یا بسته‌های فارسی‌ساز، گزینه‌ای به نام "یکسان‌سازی حروف" دارند. با زدن یک تیک، این افزونه‌ها به صورت خودکار تمام "ی" و "ک"های عربی را در دیتابیس به فارسی تبدیل می‌کنند.
   این یک قدم کوچک اما حیاتی در سئو برای سایت‌های فارسی زبان است.

چالش نیم‌فاصله در سئو؛ رعایت کنیم یا نه؟

"نیم‌فاصله" (Zero-width non-joiner) افتخار نگارش فارسی و کابوس وبمسترهاست! سوال همیشگی نویسندگان محتوا این است: «آیا باید در مقالات سئو شده از نیم‌فاصله استفاده کنیم یا نه؟»

بیایید از دید گوگل به ماجرا نگاه کنیم.
گوگل کاراکتر نیم‌فاصله را می‌شناسد، اما رفتار ثابتی با آن ندارد. در اکثر مواقع، گوگل نیم‌فاصله را نادیده می‌گیرد و کلمه را به صورت چسبیده می‌خواند.

• مثال: "می‌شود" (با نیم‌فاصله) برای گوگل تقریباً معادل "میشود" (چسبیده) است.

اما مشکل زمانی پیش می‌آید که کاربران چطور سرچ می‌کنند؟
آمارها نشان می‌دهد که بیش از ۹۰٪ کاربران معمولی، از نیم‌فاصله در جستجو استفاده نمی‌کنند و کلمات را با "فاصله کامل" (Space) تایپ می‌کنند.

• کاربر سرچ می‌کند: "می شود" (با فاصله).
• سایت شما نوشته: "می‌شود" (با نیم‌فاصله).

توصیه پرشین سایت:

1. برای کلمات کلیدی اصلی: سعی کنید در متن مقاله، هر دو حالت (با فاصله و با نیم‌فاصله) را به صورت طبیعی استفاده کنید تا شانس دیده شدن در هر دو نوع سرچ را داشته باشید.
2. برای افعال و کلمات عمومی: حتماً از نیم‌فاصله استفاده کنید. چرا؟ چون متن را زیباتر و خواناتر می‌کند. خوانایی بهتر = تجربه کاربری (UX) بهتر = رتبه بهتر.

اعداد فارسی یا انگلیسی؟ گوگل کدام را دوست دارد؟

حتماً دیده‌اید که در برخی سایت‌ها قیمت‌ها به صورت ۱۰۰۰۰ (فارسی) و در برخی 10000 (انگلیسی) است. کدام برای سئو بهتر است؟

در سئو برای سایت‌های فارسی زبان، اعداد دو جنبه دارند:

۱. جنبه نمایشی (Front-end):
کاربر ایرانی دوست دارد اعداد را فارسی ببیند. متنی که تمامش فارسی است اما اعدادش انگلیسی، زشت و غیرحرفه‌ای به نظر می‌رسد. پس در ظاهر سایت، اعداد باید فارسی باشند.

۲. جنبه فنی و اسکیما (Back-end):
اینجا جایی است که باید مراقب باشید! ربات‌های گوگل و کدهای اسکیما (Structured Data) که قیمت محصول، امتیاز ستاره‌ای و تاریخ را به گوگل می‌فهمانند، فقط و فقط اعداد انگلیسی را درک می‌کنند. اگر در کد اسکیما قیمت را به فارسی بفرستید، گوگل آن را نمی‌فهمد و در نتایج نشان نمی‌دهد.

راه حل طلایی:
از فونت‌های استاندارد فارسی (مثل ایران‌سنس یا وزیر) استفاده کنید که قابلیت "تغییر ظاهر اعداد" را دارند.
در این روش، شما در کدنویسی عدد را انگلیسی (123) می‌نویسید (که گوگل خوشش بیاید)، اما فونت سایت آن را به کاربر به صورت فارسی (۱۲۳) نمایش می‌دهد. به این ترتیب هم خدا راضی است، هم بنده خدا!

استثنا: در آدرس سایت (URL)، همیشه و بدون استثنا از اعداد انگلیسی استفاده کنید. اعداد فارسی در URL تبدیل به کدهای طولانی و زشت می‌شوند.

ساختار راست‌چین (RTL) و تاثیر آن بر تجربه کاربری (UX)

زبان فارسی، برخلاف انگلیسی، از راست به چپ (Right to Left) نوشته می‌شود. شاید فکر کنید این فقط یک موضوع ظاهری است، اما تاثیر عمیقی بر تجربه کاربری (UX) و در نهایت سئو دارد.

گوگل رفتار کاربر را رصد می‌کند. اگر کاربری وارد سایت شما شود و با ساختاری گیج‌کننده روبرو شود، سریع خارج می‌شود (افزایش بانس ریت).

مشکلات رایج قالب‌های ترجمه شده:
بسیاری از وبمسترها قالب‌های انگلیسی را دانلود و ترجمه می‌کنند، اما ساختار کدنویسی آن را RTL نمی‌کنند.

• نتیجه: متن فارسی است، اما نقطه پایان جمله سمت چپ می‌افتد! منوهای کشویی برعکس باز می‌شوند و اسکرول‌بار در سمت اشتباه است.

استاندارد گوگل:
تگ <html> یا <body> سایت شما باید حتماً دارای ویژگی dir="rtl" باشد. این کد به مرورگر و گوگل می‌گوید: «این سایت فارسی است، لطفاً چیدمان را برعکس کن.»
سایتی که RTL استاندارد نداشته باشد، در موبایل به هم می‌ریزد و از آنجا که گوگل اولویت را به موبایل می‌دهد (Mobile-First Indexing)، رتبه شما آسیب جدی می‌بیند.

تاریخ شمسی در گوگل؛ چطور تاریخ انتشار را ایرانی کنیم؟

یکی از بزرگترین چالش‌های زبان فارسی در گوگل، مسئله تقویم است. ما در ایران از تقویم جلالی (شمسی) استفاده می‌کنیم، اما گوگل و تمام اینترنت بر پایه تقویم میلادی می‌چرخند.

چالش دوگانه:

1. اگر تاریخ را میلادی بگذارید، کاربر ایرانی گیج می‌شود (مثلاً نمی‌داند 2024/05/12 دقیقاً کی بوده).
2. اگر تاریخ را شمسی کنید، گوگل گیج می‌شود! چون الگوریتم‌های گوگل نمی‌دانند سال ۱۴۰۳ چیست و فکر می‌کنند مربوط به ۱۴۰۰ سال پیش است!

تاثیر در سئو:
گوگل برای نمایش "تازگی محتوا" (مثلاً برچسب "3 days ago" در نتایج جستجو) نیاز دارد تاریخ دقیق انتشار را بداند. اگر تاریخ شمسی به گوگل بدهید، این برچسب را از دست می‌دهید.

راهکار هوشمندانه:
باید از تکنیک "نمایش شمسی، ارسال میلادی" استفاده کنید.

• افزونه‌های وردپرس مثل WP-Jalali یا Parsi Date دقیقاً همین کار را می‌کنند. آن‌ها در ظاهر سایت (برای کاربر) تاریخ را ۱۴۰۳/۰۲/۲۲ نشان می‌دهند.
• اما در کدهای پشت صحنه (مثل کدهای Schema و متاتگ‌ها)، تاریخ را به صورت میلادی (2024-05-11) به گوگل تحویل می‌دهند.
  با این روش، هم کاربر راضی است و هم گوگل محتوای شما را به عنوان یک محتوای "تازه‌منتشر شده" شناسایی می‌کند.

آدرس سایت (URL) فارسی باشد یا انگلیسی؟

این احتمالاً پرتکرارترین سوال در دنیای وبمستری ایران است: «آیا URL فارسی برای سئو بهتر است یا انگلیسی؟»
بیایید از دو زاویه به این موضوع نگاه کنیم.

۱. از نظر گوگل:
گوگل هر دو را ایندکس می‌کند و مشکلی با هیچکدام ندارد. حتی در URL فارسی، کلمه کلیدی در نتایج جستجو بولد (پررنگ) می‌شود که جذاب است.

۲. از نظر فنی و تجربه کاربری (که پاشنه آشیل ماجراست):
مشکل اصلی URL فارسی، انکدینگ (Encoding) است. وقتی شما آدرس site.com/سئو را کپی می‌کنید تا در تلگرام یا اینستاگرام برای کسی بفرستید، تبدیل به یک رشته کد طولانی و زشت می‌شود:
site.com/%D8%B3%D8%A6%D9%88...

چرا URL انگلیسی بهتر است؟

• کوتاه و تمیز: لینک‌های انگلیسی کوتاه هستند و اشتراک‌گذاری آن‌ها راحت است.
• آنالیز راحت‌تر: در ابزارهایی مثل سرچ کنسول یا گوگل آنالیتیکس، خواندن گزارش‌های لینک‌های انگلیسی بسیار راحت‌تر از کدهای درصددارِ فارسی است.
• سازگاری: برخی سرورها و افزونه‌های قدیمی با کاراکترهای فارسی در URL مشکل دارند و ممکن است خطای ۴۰۴ بدهند.

توصیه پرشین سایت:
برای رهایی از دردسرهای فنی، پیشنهاد می‌کنیم از URL انگلیسی معنادار (ترجمه کلمه کلیدی) استفاده کنید.

• مثال: به جای site.com/خرید-گوشی، بنویسید site.com/buy-mobile.

جمع‌بندی و چک‌لیست نهایی؛ سئو ایرانی، کیفیت جهانی

در این مقاله از پرشین سایت، دیدیم که سئو برای سایت‌های فارسی زبان، فقط ترجمه مقالات خارجی نیست. ما در زمین بازی گوگل هستیم، اما با قواعد زبان خودمان بازی می‌کنیم. اگر می‌خواهید سایتتان در گوگلِ فارسی پادشاهی کند، باید به این ظرافت‌های بومی توجه کنید.

چک‌لیست نهایی سئو فارسی:

1. حروف: ی و ک عربی را با افزونه‌ها به فارسی تبدیل کنید.
2. نیم‌فاصله: برای زیبایی استفاده کنید، اما کلمات کلیدی را به هر دو صورت (با و بی فاصله) در متن بگنجانید.
3. اعداد: در ظاهر سایت فارسی، در کدهای اسکیما و URL انگلیسی باشند.
4. قالب: حتماً از قالب راست‌چین (RTL) استاندارد استفاده کنید.
5. تاریخ: از افزونه‌هایی استفاده کنید که تاریخ را برای کاربر شمسی و برای گوگل میلادی کنند.
6. آدرس: ترجیحاً از URL انگلیسی استفاده کنید.

رعایت همین نکات به ظاهر ساده، سایت شما را از ۹۰٪ رقبایی که به این جزئیات توجه نمی‌کنند، جلو می‌اندازد.

نیاز به بهینه‌سازی حرفه‌ای دارید؟
اگر حس می‌کنید سایتتان با مشکلات فنی زبان فارسی (مثل بهم‌ریختگی فونت، مشکل تاریخ یا ایندکس نشدن کلمات) دست‌وپنج نرم می‌کند، تیم فنی پرشین سایت آماده است تا با آنالیز دقیق، سایت شما را برای گوگل و کاربر ایرانی استانداردسازی کند. همین امروز با ما تماس بگیرید.